De ziekte van De Quervain is een niet-chronische ontsteking van de schildklier. De waarschijnlijke oorzaak is een virus. De ziekte ontstaat vaak na een keelontsteking.
Typische klachten/symptomen zijn:
- een gezwollen en pijnlijke schildklier
- pijn die uitstraalt naar de kaakhoeken en/of naar één of beide oren
- koorts
- pijn bij slikken
- een verhoogde bloedbezinking (BSE)
Meestal is er eerst een hyperthyreoïdie. Daarna tijdelijk een hypothyreoïdie. Daarna is er vaak herstel. Bij ongeveer 20% van de patiënten komt de ziekte terug.
Bron
Het boekje Ziekten van de Schildklier. De feiten van Bayliss en Tunbridge uit 2003.
Raadpleeg altijd een arts als je twijfelt over je gezondheid.
Het Schildklierforum kan niet worden beschouwd als vervanging van een consult of een behandeling.
Er zijn verschillende vormen van thyreoïditis. De subacute of virale thyreoïditis is de meest voorkomende en is genoemd naar de Zwitserse chirurg De Quervain, die het ziektebeeld voor het eerst beschreef. Minder voorkomende vormen van thyreoïditis worden aan het eind van dit hoofdstuk kort beschreven.
Subacute virale thyreoïditis komt vrij vaak voor, soms in een dusdanig milde vorm dat het niet wordt herkend en voor griep wordt aangezien. Omdat het vrijwel altijd vanzelf geneest, is het ook niet erg als het niet wordt herkend.
De aandoening komt meer bij vrouwen dan bij mannen voor, vooral als er al een klein struma bestaat. Waarschijnlijk kunnen diverse virussen de veroorzaker zijn, maar gewoonlijk wordt hier niet naar gezocht omdat dit geen consequenties heeft.
Welke klachten en verschijnselen komen voor bij een virale thyreoïditis?
We hebben al eerder aangegeven dat het ziektebeeld bij een virale thyreoïditis sterk kan wisselen in ernst. Gewoonlijk begint het met een griepachtig beeld met moeheid, hoofdpijn, spierpijn en lichte temperatuursverhoging. Na enkele dagen wordt de schildklier groter, vaster en pijnlijk, in het bijzonder bij druk. Er ontstaan zowel slikklachten als stekende pijn die door kan trekken tot in de oren. Omdat bij een schildklierontsteking de cellen kapot gaan, lekt er schildklierhormoon in het bloed waardoor thyreotoxische klachten kunnen ontstaan (zoals bij hyperthyreoïdie).
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De bovengenoemde klachten en symptomen, hoe aspecifiek dan ook, moeten - vooral als de schildklier pijnlijk vergroot is - doen denken aan een subacute thyreoïditis. Gedurende de eerste fase, als er sprake is van ontsteking, is de bloedbezinking verhoogd, evenals de schildklierhormoonconcentratie (T4 en T3). Het TSH-gehalte is juist onderdrukt. In deze fase laat de schildklierscan géén normale opname zien van radioactief jodium of technetium als uiting van de kapot gegane schildkliercellen, die niet tot opname in staat zijn. Gedurende een korte periode kunnen alle schildklierantistoffen verhoogd zijn, wat het onderscheiden van Hashimoto thyreoïditis (zie verderop) moeilijk maakt.
Hoe is het beloop?
De meeste patiënten genezen binnen drie tot zes weken, soms duurt het enkele maanden, slechts zelden langer. Na de fase van thyreotoxicose (verval van de cellen) is er een periode van hypothyreoïdie (de cellen zijn leeg) waarna bij 90-95% compleet herstel optreedt. Na 1 jaar is er slechts een enkeling met een blijvende hypothyreoïdie. Omdat de ziekte meestal mild verloopt, is behandeling vaak niet nodig. Eventueel worden in verband met de pijn salicylaten (aspirine) paracetamol of een NSAID (zoals ibuprofen of diclofenac) geadviseerd. Als er heftige klachten zijn in de fase van thyreotoxicose kunnen bèta-blokkerende middelen uitkomst bieden. In ernstige gevallen is behandeling met prednison (bijnierschorshormoon) aangewezen, eerst in een hoge dosis (30-40 ml) en in 3-6 weken uitlopend tot 0. Behandeling met schildklierremmers of schildklierhormoon is nooit nodig.
Na herstel normaliseren bloedbezinking, schildklierfunctie en scintigram, hoewel dit laatste zelden of nooit wordt gecontroleerd.
Andere vormen van thyreoïditis
Bij de Hashimoto thyreoïditis kan het klinisch beeld lijken op dat van De Quervain, zij het dat de schildklierantistoffen sterker zijn en hun aanwezigheid meer blijvend van aard is, dat de bloedbezinking vaak wat lager is en dat de schildklierscan hoogstens verminderde en soms zelfs normale opname van radioactief jodium laat zien.
Silent (=stille) of painless thyroiditis
Deze vorm van thyreoïditis lijkt erg op de subacute thyreoïditis, maar dan zonder pijn. Hierbij worden weer vaker antistoffen tegen de schildklier gezien (zoals bij Hashimoto), en ook een hoge bezinking. Het beloop lijkt eveneens op de subacute variant, alleen wordt vaker een blijvende hypothyreoïdie gezien. Een zelfde beeld zien we ook wel in de eerste jaren na een zwangerschap. Dat noemen we dan een post partum thyreoïditis (zie Schildklier en zwangerschap).
Amiodarone thyreoïditis
Op een onvoorspelbaar moment kan tijdens amiodarone therapie een destructieve thyreoïditis ontstaan met een beeld en beloop dat lijkt op dat van de subacute thyreoïditis. Ook hier is spontaan herstel mogelijk. De oorzaak is waarschijnlijk het amiodarone zelf en niet de overmaat aan jodium.
Riedelse thyreoïditis
Hiermee wordt bedoeld een chronische thyreoïditis, waarbij verbindweefseling (fibrose) optreedt. Door die fibrose ontstaat een zeer hard struma met hypothyreoïdie. De chronische fibreuze thyreoïditis van Riedel is zeer zeldzaam en er is verband met soortgelijke, ook zeldzame, problemen in de buik zoals bijvoorbeeld retroperitoneale fibrose en scleroserende cholangitis.
Raadpleeg altijd een arts als je twijfelt over je gezondheid.
Het Schildklierforum kan niet worden beschouwd als vervanging van een consult of een behandeling.
